Một trong những nguyên tắc bảo vệ cơ bản mà Việt Nam khuyến nghị trong quá trình nghiên cứu và phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo là đảm bảo rằng AI không được gây tổn hại đến tính mạng và tài sản của người dùng. Nguyên tắc này không chỉ đơn thuần là một biện pháp bảo vệ người dùng mà còn phản ánh cam kết của Việt Nam đối với việc phát triển công nghệ một cách an toàn và có trách nhiệm.
Lần Đầu Tiên, Việt Nam Thiết Lập Quy Tắc Đạo Đức Cho AI
Trí tuệ nhân tạo (AI) được kỳ vọng mang lại lợi ích lớn cho con người, xã hội, và kinh tế Việt Nam. AI có thể cải thiện chất lượng cuộc sống, nâng cao hiệu quả làm việc, và thúc đẩy phát triển kinh tế. Tuy nhiên, việc ứng dụng AI cũng đi kèm với nhiều thách thức và rủi ro.
Để giải quyết những thách thức này, Việt Nam đã nghiên cứu và triển khai các biện pháp giảm thiểu rủi ro khi phát triển và sử dụng AI. Các nguyên tắc bảo vệ nhằm đảm bảo sự phát triển của AI không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn tôn trọng đạo đức và pháp lý.
Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã ban hành hướng dẫn về các nguyên tắc nghiên cứu và phát triển AI có trách nhiệm, giúp các nhà nghiên cứu và phát triển tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức và pháp lý, bảo vệ quyền lợi của con người và cộng đồng.
Tài liệu hướng dẫn nêu ra một số nguyên tắc bảo vệ chung và các khuyến nghị tự nguyện để tham khảo và áp dụng trong quá trình nghiên cứu, thiết kế, phát triển, và cung cấp các hệ thống trí tuệ nhân tạo. Những nguyên tắc và khuyến nghị này nhằm đảm bảo rằng các hệ thống AI được phát triển một cách có trách nhiệm, cân nhắc đến các yếu tố đạo đức, pháp lý và xã hội, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người dùng và cộng đồng.
Cơ quan, tổ chức khoa học và công nghệ, tổ chức, doanh nghiệp, và cá nhân có hoạt động nghiên cứu, thiết kế, phát triển, và cung cấp các hệ thống trí tuệ nhân tạo được khuyến khích áp dụng tài liệu hướng dẫn này. Việc áp dụng các nguyên tắc và khuyến nghị trong tài liệu không chỉ giúp đảm bảo sự phát triển bền vững và an toàn của các hệ thống AI mà còn góp phần xây dựng niềm tin và sự tin tưởng của người dùng vào công nghệ này.
Việc nghiên cứu và phát triển AI ở Việt Nam cần tập trung vào con người, đảm bảo mọi người đều hưởng lợi từ AI và duy trì cân bằng giữa lợi ích và rủi ro. Các hệ thống AI phải nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ quyền lợi, an toàn của con người, tránh tác động tiêu cực.
Nghiên cứu AI tại Việt Nam hướng tới tính trung lập về công nghệ, khuyến khích trao đổi giữa các bên liên quan. Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) sẽ liên tục cập nhật nguyên tắc và hướng dẫn để đáp ứng các thách thức mới, đảm bảo phát triển AI bền vững, an toàn, và công bằng cho tất cả các bên tham gia.
Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cho biết bộ tài liệu ra đời nhằm thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và sử dụng trí tuệ nhân tạo an toàn, có trách nhiệm ở Việt Nam, giảm thiểu tác động tiêu cực. Điều này tăng cường sự tin tưởng của người dùng và tạo điều kiện thuận lợi cho nghiên cứu AI. Bộ tài liệu không chỉ hướng dẫn mà còn thể hiện cam kết của Việt Nam về phát triển công nghệ bền vững, có đạo đức, đảm bảo AI mang lại lợi ích cho xã hội.
Phát Triển AI Có Trách Nhiệm: Nguyên Tắc Bảo Vệ Người Dùng và Cộng Đồng
Trong bộ tài liệu, các nhà phát triển AI được khuyến khích hợp tác và thúc đẩy đổi mới thông qua kết nối giữa các hệ thống AI. Họ phải đảm bảo tính minh bạch bằng cách kiểm soát đầu vào, đầu ra và giải thích các phân tích của hệ thống AI. Điều này giúp hệ thống AI hoạt động rõ ràng, dễ hiểu, tăng cường sự tin tưởng của người dùng và cho phép các bên liên quan theo dõi, đánh giá quá trình hoạt động.
Nhà phát triển cần kiểm soát hệ thống AI và đánh giá trước các rủi ro. Một phương pháp đánh giá rủi ro là thử nghiệm trong không gian an toàn như phòng thí nghiệm trước khi triển khai thực tế. Việc này giúp phát hiện và giải quyết vấn đề tiềm ẩn, đảm bảo hệ thống AI hoạt động ổn định và an toàn. Qua kiểm soát và thử nghiệm kỹ lưỡng, nhà phát triển có thể giảm thiểu rủi ro, bảo vệ người dùng và cộng đồng khỏi các tác động tiêu cực của AI.
Để kiểm soát hệ thống AI, các nhà phát triển nên giám sát liên tục bằng các công cụ đánh giá và cập nhật theo phản hồi người dùng. Cần có biện pháp ứng phó như ngắt hệ thống khi cần thiết, do con người hoặc AI đáng tin cậy thực hiện. Việc giám sát và ứng phó kịp thời đảm bảo hệ thống AI hoạt động đúng mục đích, giảm rủi ro, xử lý tình huống bất ngờ, và củng cố sự tin tưởng của người dùng, giúp AI phát triển an toàn và bền vững.
Các nhà phát triển cần đảm bảo rằng hệ thống trí tuệ nhân tạo không gây tổn hại đến tính mạng, thân thể hoặc tài sản của người dùng hoặc bên thứ ba, kể cả thông qua trung gian. Họ cũng cần chú ý đến tính bảo mật của hệ thống trí tuệ nhân tạo, độ tin cậy và khả năng chống chịu các dạng tấn công hoặc tai nạn vật lý của hệ thống. Đặc biệt, cần đảm bảo rằng hệ thống AI không vi phạm quyền riêng tư của người dùng hoặc bên thứ ba. Quyền riêng tư này bao gồm quyền riêng tư về không gian (bao gồm sự yên bình trong cuộc sống cá nhân), quyền riêng tư về thông tin (bao gồm dữ liệu cá nhân), và sự bảo mật của thông tin liên lạc.
Việc bảo vệ quyền riêng tư trong phát triển và triển khai AI giúp người dùng tin tưởng và sử dụng công nghệ an toàn. Điều này cũng tạo ra một môi trường số đáng tin cậy cho tất cả các bên liên quan. Nhà phát triển AI phải tôn trọng quyền và phẩm giá con người, đảm bảo không gây phân biệt đối xử hay bất công do thiên vị dữ liệu. Điều này đòi hỏi sử dụng dữ liệu đại diện, công bằng và điều chỉnh thuật toán để tránh hệ quả xấu.
Nhà phát triển cần giải trình rõ ràng về hoạt động của AI, cách sử dụng dữ liệu và xử lý thông tin cá nhân. Họ phải cung cấp thông tin minh bạch cho người dùng và đảm bảo người dùng có thể kiểm soát thông tin cá nhân an toàn, thúc đẩy sự tin tưởng và chấp nhận của công chúng, đảm bảo AI phát triển trong môi trường đạo đức và hợp pháp.
