Việt Nam đã trải qua nhiều cuộc cải cách hành chính trong suốt lịch sử hiện đại, nhằm tối ưu hóa bộ máy nhà nước, nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, chưa bao giờ một thay đổi mang tính “đại tu” lại diễn ra mạnh mẽ và quyết liệt như việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, giảm từ 63 tỉnh, thành phố xuống còn 34. Đây là bước đi táo bạo, mở ra một chương mới trong hành trình hiện đại hóa đất nước.
1. Bối cảnh và lý do thực hiện việc sáp nhập
Việc Việt Nam có tới 63 tỉnh thành – một con số lớn so với quy mô dân số và diện tích – đã gây ra nhiều vấn đề trong quản lý nhà nước. Trong khi các nước có quy mô tương tự như Hàn Quốc chỉ có 17 tỉnh thành, hay Nhật Bản chỉ có 47 tỉnh, thì Việt Nam vẫn duy trì số lượng đơn vị hành chính đông đảo với bộ máy cồng kềnh. Điều này dẫn tới chi phí hành chính lớn, tình trạng chồng chéo chức năng giữa các cấp, và sự phân tán trong quy hoạch phát triển vùng.
Trước bối cảnh cần tái cấu trúc bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu quả và hiện đại, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế theo vùng liên kết, Chính phủ Việt Nam đã khởi động đề án sáp nhập các tỉnh, thành có quy mô nhỏ, tương đồng về địa lý và văn hóa, hình thành các đơn vị hành chính mới có quy mô lớn hơn, đủ sức cạnh tranh trong khu vực và quốc tế.
2. Bản đồ Việt Nam mới nhất với 34 tỉnh, thành
Sau quá trình nghiên cứu, khảo sát thực tiễn và lấy ý kiến nhân dân, Chính phủ đã ban hành nghị quyết tái phân chia địa giới hành chính. Theo đó, nhiều tỉnh được sáp nhập để tạo thành các đơn vị hành chính có quy mô dân số từ 3 đến 6 triệu người, diện tích từ 8.000 đến 15.000 km². Dự kiến địa giới hành chính sau sát nhập như sau (nguồn VNExpress):
3. Tác động tích cực sau khi sáp nhập tỉnh thành
a. Tinh giản bộ máy, tiết kiệm ngân sách
Một trong những hiệu quả thấy rõ nhất là việc tinh giản bộ máy quản lý nhà nước. Sau sáp nhập, mỗi tỉnh chỉ còn một bộ máy chính quyền, các sở ngành được hợp nhất lại, giảm hàng nghìn vị trí lãnh đạo cấp sở, cấp huyện. Điều này giúp tiết kiệm đáng kể chi phí hành chính, giảm áp lực ngân sách nhà nước và tăng hiệu quả vận hành.
b. Quy hoạch phát triển kinh tế vùng thuận lợi hơn
Các tỉnh sau sáp nhập thường có quy mô dân số và diện tích lớn hơn, dễ dàng quy hoạch phát triển theo vùng chức năng. Việc đầu tư hạ tầng giao thông, công nghiệp, đô thị được thực hiện theo tầm nhìn tổng thể, thay vì manh mún, phân tán như trước kia. Các khu công nghiệp, logistics, đô thị vệ tinh được liên kết đồng bộ hơn, gia tăng sức hút đầu tư.
c. Nâng cao chất lượng dịch vụ công và năng lực cạnh tranh
Khi tỉnh lớn hơn, ngân sách lớn hơn, khả năng đầu tư vào các dịch vụ công cũng được cải thiện rõ rệt. Y tế, giáo dục, hạ tầng giao thông, số hóa chính quyền được đẩy mạnh. Đồng thời, mỗi tỉnh mới hình thành đều có chiến lược phát triển riêng, tập trung vào một vài thế mạnh kinh tế để tạo sức bật.
4. Thách thức và phản hồi của người dân
Không thể phủ nhận rằng việc sáp nhập cũng đặt ra nhiều thách thức trong giai đoạn đầu.
- Vấn đề nhận diện bản sắc địa phương, khi tên gọi và cơ cấu hành chính thay đổi.
- Tình trạng “lệch pha” trong mức sống, quy hoạch giữa các khu vực mới sáp nhập.
- Khó khăn trong việc điều phối bộ máy nhân sự, nhất là những vị trí lãnh đạo cũ.
Tuy nhiên, sau một thời gian triển khai, với cách làm minh bạch, có lộ trình và đối thoại với người dân, đa phần các phản ứng đã chuyển từ lo lắng sang đồng thuận. Người dân nhận thấy rõ những thay đổi tích cực: đường sá được mở rộng, dịch vụ công nhanh hơn, thủ tục hành chính gọn hơn và nhiều cơ hội việc làm mới mở ra.
5. Bài học và hướng đi tiếp theo
Sự kiện sáp nhập tỉnh là một dấu ấn quan trọng trong cải cách hành chính của Việt Nam. Thành công của quá trình này không chỉ dựa trên nghị quyết của Trung ương, mà còn phụ thuộc lớn vào sự đồng thuận của người dân và năng lực triển khai của chính quyền địa phương.
Việc Việt Nam chỉ còn 34 tỉnh thành sau sáp nhập là một cuộc “đại chỉnh lý” mang tính lịch sử. Dù còn nhiều thách thức, nhưng đây là bước đi tất yếu để hiện đại hóa bộ máy nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế theo vùng và nâng cao chất lượng sống của người dân. Nếu được triển khai đúng hướng và nhất quán, mô hình này có thể trở thành hình mẫu cho các nước đang phát triển khác trong khu vực.
